Blij weerzien - Happy return

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

Donderdag 9 okt. - Intussen ben ik al 5 dagen in Kajana, en het lijkt wel of ik er nooit weg ben geweest!

Maar eerst even in volgorde. De inkopen zijn vlot verlopen. Ik heb mijn eigen record verbroken: 7 dozen proviand, 1 doos was- en poetsmiddelen, 2 dozen met wat huisraad: onbreekbare glazen, koppen, wat bed- en tafelkleedjes, lakens (als je voor de 2de keer komt weet je beter wat je allemaal nodig hebt), en vooral mijn elektronica en zo. Dat is zo’n beetje de tegenstelling: hoe primitiever de levensomstandigheden, hoe meer je toch het beetje comfort op prijs stelt van radio, film, muziek, … Maar je moet alles voorzien: één kabeltje tekort, en daar zit je dan … En vooral: oplaadbare batterijen. Over die stroom ga ik het nog hebben.

Mijn plan om met mr. Frits vanuit de stad te vertrekken is niet doorgegaan. Hij moest nog een week langer in de stad zijn voor zijn opleiding, en ik had écht geen zin om 3 weken in Paramaribo te blijven. Dus regelde hij de lijnboot en een bestelwagen/busje voor me. Aangezien ik donderdag en vrijdag op Brokopondo moest zijn met Tjitra voor de opening van het klasje, leek het logisch dat ik daar werd opgehaald (veel dichter bij Atjoni, vanwaar de boten vertrekken). Maar daardoor heb ik een groot stuk van de plechtigheid in Brokopondo gemist. Niet erg, als ik maar weg was! Het busje zat stampvol. Allemaal mensen voor Kajana en omstreken. En de kinderen gewoon ergens op de vloer. Om 10.30 uur vertrokken we, tegen 12.30 uur waren we op Atjoni, en de boot vertrok … om 15.30 uur. Dat soort dingen ben ik allang gewoon. Ik was al gekookt voor we vertrokken, maar eens de boot full speed, was het heel verkoelend. Tegen 19 uur legden we aan bij een dorpje met een paar gastenhutten. Goed dat ik mijn lampje op mijn gsm had, want daar was helemaal geen elektriciteit. Ik deelde een hut met de bootsman, en die kon flink snurken. Bij het eerste licht vertrokken we weer. Zalig, dat varen in de frisse morgen! Sommigen hadden een jas aan, of een deken. Bij 22°? Weer dat ongelooflijke avontuur van het stroomopwaarts varen met een volgeladen korjaal. Die handigheid, die samenwerking tussen de bootsman vooraan en de motorist achter; de ondieptes en rotsen vermijden, de mannen die af en toe overboord moesten springen om een stukje te duwen, balanceren over de stroomversnellingen en zo weinig mogelijk water opscheppen. Toch maar goed dat al mijn bagage (en mijn smartphone, paspoort en geld - een pák 50 SRD-biljetten; er zijn geen bancomats in het binnenland! - in boterhamzakjes) waterdicht was. Het 2 keer onderweg alles uitladen, boot trekken of wisselen, waarbij iedereen helpt naar godsvrucht en vermogen om de bagage te dragen (op het hoofd of de schouder): voor mij al een beetje routine. En dan stond ik dan op het Kajanastrand, zaterdag 13 uur, uitgeschud, met al mijn dozen. Vlug de trap op, naar de Kosindolodge, waar Tante Boter (de vrouw van Frans ‘Jangjaman’ Dinge en moeder van o.a. Teigi, Baas, Milda en kleine Nasu) me met open armen stond op te wachten. Direct trommelde ze wat kinderen bijeen en in een mum van tijd stond alles in mijn huisje en aangebouwde zaal. Wat een blij weerzien: brasa voor iedereen en de kinderen vlogen me in de armen.

Wat is er veranderd in het dorp? Wel, het eerste wat ik merkte: geen ‘bereik’. 3 dagen waren we afgesloten van de buitenwereld, want er zaten mannen in de mast! Maar wat een pret toen dinsdagnamiddag opeens de mailtjes binnenkwamen! En toen bleek dat niemand thuis doodongerust was geweest. Nog grotere verrassing: 3G, mobiele data zoals bij ons! En had ik een 4G-smartphone gehad, dan had ik 4G, dus zowat de snelheid van Telenet! Afgelopen met het sukkelen met een ellendige verbinding zoals vorig jaar. En het lukt (meestal) om een telefoontje te doen naar België via internet, dus zo goed als gratis. En als mijn stem af en toe stottert, moet je dat er maar bij nemen, dan herhaal ik het nog eens. Ik hoor alles perfect. De Vlaamse radiozenders komen zo helder en in stereo uit mijn meegenomen geluidsbox met accu, als thuis! Maar daar moet ik zuinig mee zijn, hoewel mijn maandelijks dataverbruik opgetrokken is tot 5 gigabite (voor 21 EUR). En ik krijg ook dagelijks het nieuws van wereld en stad natuurlijk via e-mail. Dus de nieuwe regering kende ik zo snel als jullie.

Maar er was alleen bier in literflessen. Hoe aanpakken? Ik installeerde me in de lodge, haalde een ‘djogo’ (fles bier) uit de koelbak en haalde Tante Boter erbij om mee te drinken. Ik ‘bedreigde’ haar dat ik de eerste boot terug zou nemen als er geen kleine flessen kwamen. Prompt zond ze Seigi naar een winkeltje in een ander dorp, en die kwam terug met een bak kleine flesjes. Die staan nu allemaal koel voor meester Rudy! En … er kwam eten op tafel: vis, rijst, groente. Goed van ze, want ik was te moe om te koken. 2 dagen overleefd op brood en leverpastei uit blik.
De grootste verandering? Meteen een goeie aanpak tegenover de kinderen. Je wilt een beetje mee-eten? Dan was je de ‘vaten’! Je wilt koek? Eerst even huis bezemen! Ciara en Milda vechten om mijn was te mogen doen. Wassen en afwassen niet meer in de rivier, maar zittend in de douche, want ja: ik heb intussen stromend (rivier)water en een echte douche! Ik ga het nog wel eens doen op de oude manier als er toeristen komen, hoor! Nu hoef ik de rivier ook niet meer met mijn zeep te verontreinigen. Maar ik ga natuurlijk wel nog iedere middag rond een uur of 5 (als de zon laag staat) zwemmen . Of proberen, met 1 kind op mijn rug en 2 die aan me trekken.

Het zaaltje aan mijn huis (‘de kerk’) is omgebouwd tot computerklas. De 3 notebooks die het gemeentebestuur van Knokke-Heist vorig jaar zo vriendelijk geschonken heeft, doen het perfect. Er is een beginnersklas (jongste Baas, oudste Tante Boter) op ma-do-vr, en een klas voor gevorderden (jawel!) op di-woe, telkens van 19 tot 20.30 uur. Want ja, stroom moet er zijn. Voor de beamer die ik in de VS besteld heb en die ik vorige week in Paramaribo bij de Post heb opgehaald. De douanier die alles uit het buitenland moet taxeren, heeft zich laten vermurwen wegens het goede doel en rekende … 3 EUR invoerrechten! Maar, zoals ik gevreesd had: om de 10 min schakelt hij zichzelf uit, wegens spanningval. Ik durf te wedden dat we hier, op het einde van de lijn, bij momenten net geen 90 V binnenkrijgen. Maar mr. Frits is net terug uit de stad (met vliegtuig) en heeft een stabilisator mee: 500 W, input 80 – 260 V, output 220 V. Vanavond gaan we testen. En wees gerust: de beamer werkt ook op 230 V, het zal op die 10 V niet aankomen.
Intussen heb ik al 3 lessen gegeven. Theorie en praktijk. Termen: software, hardware, poorten, randapparatuur, USB-kabel. Hoe ga je om met een computer (schone handen, scherm niet aanraken, wat is breekbaar, aan- en uitdoen). Spelletjes om snel de juiste letters in te leren tikken. En ja, ook al tekstverwerking: ze kennen al hoofd- en kleine letters, navigeren met pijltoetsen, tekst selecteren en van kleur veranderen, titels maken. Niet slecht voor complete beginners in 3 lessen?

Vandaag vrijdag. Vrije dag, feest van de boslandcreolen. In Paramaribo. Hier, waar ze wonen, is er alleen geen school. Dus vanmorgen terwijl het nog fris was, op stap met Baas, Evert, Teigi en Carla (nog niet kwijtgeraakt) naar het dorp Guduwata, pompelmoes halen. En ook wat ze hier een ijsje noemen: een fles water uit de diepvriezer van een winkeltje. Gelijk thuis een orgeade (amandelsiroop) gemaakt met heel veel ijs, en intussen me gerealiseerd dat die fles maar 20 ct kostte, dus regenwater (tamelijk vers of maanden in de ton gegist?)! Dapper doorgedronken, en nu zien hoe immuun ik al ben. We zijn nu een paar uren later, en nog geen maagkrampen of diarree. Als het lukt: volgende week een cocktail on the rocks!

Intussen 14.30 uur en ik geniet van een Yogithee met honing, na mijn broodjes met gebakken banaan. Tijd om in de hangmat te duiken, en hopelijk komen ze straks weer met een kokosnoot, vers van de boom. Dat zit wel een liter sap in!

Zaterdag: Ciara heeft mijn was al gedaan. De temperatuur is aangenaam, en nu mijn stukje beëindigen. Gisteravond beamer getest. Op de stabilisator kan ik het in- en outputvoltage lezen. Prima: 90 V in, 220 V uit, tot … de lamp aangaat, dan zakt de input naar 75 en de output naar 190, dus niet opgelost. Uit mijn fysicalessen herinner ik me dat het allicht een te lage stroomsterkte (ampères) is. We zitten ook helemaal op het einde van de lijn vanuit Kajana. Mr Frits zal met de elektricien gaan praten; er moet wellicht een aparte leiding komen. Of: als iemand een goede elektricien kent: even vragen en mailen?

Ik raad jullie aan om altijd even terug te gaan naar mijn vorige stukje. Daar staan soms interessante reacties op. Opmerkelijk is de bijdrage van Kenneth Boumann, die me ooit de finesses van de Engelse grammatica bijbracht aan de Universiteit Gent. Hij is een eminent kenner en verzamelaar van alles wat te maken heeft met het Caribisch gebied. Hij weet beter dan wie ook hoe Suriname in de loop der jaren geëvolueerd is. Weet ook dat je op de foto’s kunt klikken om ze te vergroten en de onderschriften te lezen. Tot volgende keer!

_______________________________________________

Thursday 9th Oct – 5 days in Kayana! It looks as if I had never been away from there.

But let’s describe things chronologically. Shopping in town resulted in 10 boxes (food and drinks, products for cleaning and washing, sheets, hammock, tablecloth, and a lot of electronics, because in rather (?) primitive circumstances some comfort a least (radio, music, films) is more than welcome. And if one single small cable is lacking …
Mr Frits had to stay one more week in town, and I wanted to leave town desperately. So he organised a small bus and the line boat for me. I left from Brokopondo (where there was a school project opening) at 10.30 am on Friday and arrived at Kayana at 1 pm Saturday. We stayed overnight in a village without electricity in the middle of nowhere. Again the boat trip was a real adventure with all those rocks and rapids and two stopovers, where everyone helped carrying the luggage.

Welcoming was overwhelming, people, especially the kids, jumped me in the arms. My 9 months’ absence was soon forgotten!

Still a few things have changed. First of all: mobile internet has just been upgraded to 3 and 4G (I don’t even have 4G on my smartphone!) If only I had known before, because 4G means superfast internet! But it’s already an enormous improvement. I can phone for free to Belgium through internet now! And listen in to Belgian radio news.

The most important change? The way I have learnt to treat the children. You want me to share something of my dinner with you? Fine, but you’ll wash the dishes. You want crisps, a piece of chocolate? First you sweep the room for me. 2 girls almost fight to do my laundry. Not in the river anymore, because now I have tap water (from the river, not to drink!) in the house and even a shower! The older kids even help me to prepare food. They learn from me, as I do from them for local dishes.

The hall that forms one block with my house is now the computer class. The town administration of Knokke-Heist gave us 3 laptops, and we are going to make great use of them. Every evening I teach kid and adults as well how to work with a computer. Why would people from the forest not enter into the digital world? I’ve also bought a beamer (computer projector) for the villages, to use in class as well as to show films in the weekends. But there is still a lack of current for that, which should soon be solved.

Soon you’ll read more about my adventure in the jungle! Don’t hesitate to write comments, and do click on the pictures to enlarge them.