Leven en dood : Life and death

SCROLL DOWN FOR ENGLISH

Gistermiddag (23 okt) lag ik wat te dutten in mijn hangmat? die ik
intussen regelmatig op het schoolerf in de schaduw tussen een paal en
een boom ophang. Ik werd opgeschrikt door 7 geweerschoten, en wist:
iemand is overleden. Inderdaad, kwamen enkele kinderen me vertellen,
het was de oude man over wie Frits me gesproken had. Er was
familieraad geweest en een soort orakel om te zien wat ze nog voor hem
konden doen. Medisch viel er niets meer te verhelpen. Echte
solidariteit wel. Vannacht was er wake in het dorp, en de lichtmotor
is daarom de hele nacht blijven draaien.

Vanmorgen kwam Frits me vertellen dat er maar een uurtje klas zou
zijn, want hij moest zijn familie helpen met de voorbereidingen. Hij
weet dat ik (nog) niet klaar ben om die graadklas met die wildebrassen
langer dan een halfuur zelfstandig van hem over te nemen. Hij begon de
les met een gesprek met de kinderen over leven en dood: ‘Leven komt
van de natuur, en dood komt van de natuur. Niemand van ons blijft
leven. Eens gaan we allemaal dood. Zo is de natuur.’

Net achter mijn huis is een openluchtatelier geïmproviseerd voor het
vervaardigen van de kist. Dat is het werk van de mannen uit de
familie, onder leiding van Frits, die in die zaken ook deskundig is.
Hij maakt ook allerlei houtwerk in zijn vrije tijd voor de toeristen.
Het zal een mooie kist worden uit blank hout. Ik hoor nu het lawaai
van de schaafmachine en van de grote luidspreker-versterker die
opzwepende muziek speelt. Er zal dan allicht de rest van de dag, en
vanavond, veel muziek en drank zijn.

Intussen heb ik mijn huisje schoongeveegd, de tv-programma’s van de
komende week op Knack Focus digitaal bekeken, en een film
geprogrammeerd op afstand op mijn digicorder thuis. Nee, die hier
bekijken kan nog niet, dat is voor als ik thuis kom. Wat een contrast
met al dat primitieve hier. Wel zit ik nog met spanning te wachten op
de nieuwe smartphone, die Viviane voor me heeft opgestuurd. Mijn
nieuwe smartphone ter vervanging van die die de geest gaf na een bad
in de rivier (hoe ssssstom kan een mens zijn) zal mijn verblijf een
stuk aangenamer maken (foto’s maken, mijn lievelingsmuziek spelen,
e-mails direct ontvangen en beantwoorden, mensen in België goedkoop
opbellen via mijn virtuele voIP-centrale, even het nieuws beluisteren
op Radio 2 W.-Vl.). Als die vandaag nog ingeklaard kan worden door
Tjitra van de Stichting Projecthulp, kan die morgen mee met het
vliegtuigje toeristen. 19 man komt er morgen aan, ‘een overrompeling’,
zegt Frans Dinge, de neef van Frits, en eigenaar van de
toeristenlodge. Hij is me komen vragen of ik wat teksten voor hem kan
schrijven voor zijn zaak en een ander project waarover later. Frans
heeft 39 kinderen – de oudste is 45, het jongste 4; een aantal – Baas
en tweelingzus Milda + halfzus Ciara - zitten in mijn klas;
Enthousiast - jawel, zijn officiële voornaam - Dinge zit op de
kleuterschool en is terwijl ik dit schrijf tekeningen aan het maken op
mijn e-reader.

Op school begint het echt goed te gaan. Ik heb immers leren brullen.
Dat verstaan ze. En ook eindeloos geduld hebben. Wat is meer: 5 cent
of 6 cent? 5 cent. Mij ook goed, hoor, zei ik op een gegeven moment.
Meester Frits schaterlachte. Zo’n 30 % van de kinderen lijken me
redelijk intelligent te zijn. Of ja, wie ben ik om intelligentie te
meten? Misschien vinden zij me wel heel dom? Welk kind van 9 hanteert
bij ons een vlijmscherp mes om in de rivier vis te gutten? Of is het
een taal- of cultureel probleem? De rest vanavond, want mijn
laptopbatterij raakt leeg.

Die vanavond is intussen za 26 okt geworden. Smartphone? Wellicht
ergens op het bureau van een douanier in Paramaribo die het wel ‘per
expres’ wou behandelen als hij niet zo moe was … Dus blijft het
behelpen: simkaart uit mijn kleine gsm halen, in mijn laptop steken en
vlug even mailen.

De kist is prachtig geworden; die was 10 uur ’s avonds klaar, helemaal
bedekt met wit krijt en wat doeken erover. Die middag was er nog voor
alle bezoekers eten, koekjes en drinken (op kosten van de familie). De
man blijft nu 1 of 2 weken in de kist opgebaard, in veel doeken
gewikkeld om te mummificeren, en daarna volgt de begrafenis. Ik zal
het wel horen.

De toeristen zijn gearriveerd. Het zijn een Nederlander die een nabije
toeristenlodge uitbaat, met zijn kinderen en kleinkinderen uit
Nederland. Wat een feest voor die man! Gisteravond een film (één van
de 40) bekeken die ik op mijn laptop had gezet, gekopieerd van mijn
digicorder. Mochten we hier maar aan een oude beamer geraken, dan
konden we films (en educatieve programma’s) projecteren voor de mensen
van het dorp. Als iemand een afdankertje in goede staat zou hebben: we
weten hier de weg voor transport vanuit België. Vanmorgen de was
gedaan (ligt nu op de bleekweide – nee ik vraag geen afgedankte
wasmachine) en dan fruit gaan halen bij Frits op Moitori (halfuurtje
wandelen). Hij heeft me 10 banaantjes en een papaja gegeven uit zijn
tuin. Ja hij is in z’n nopjes met me en doet me graag een pleziertje
terug.

Hier is er geen zomer- en wintertijd, dus nu is het hier maar 4 uur
vroeger meer i.p.v. 5. Komende week is een gewone schoolweek. 1
november is hier evenmin als in Nederland een wettelijke feestdag.
Maar ik heb toch een toepasselijke tekst geschreven. Tot gauw!
----------------------------------------------------

Some days ago I was having my siesta in the my hammock in the shade
between two trees at the schoolyard, when 7 gunshots woke me up: so I
knew: someone died in the village. The next morning my class was
suspended at 9, because master Frits had to assist his family in the
funeral preparations. He began his lesson by meditating about life and
death: ‘Life comes from Nature, and so does death. All of us will
eventually die. That’s Nature’s way.’

Just behind my house they improvised a workshop to make the coffin.
That’s the work of the men belonging to the dead man’s family. Again
master Frits was their leader, being an experienced craftsman. It
became a beautiful coffin (it was ready around 10pm), covered with
white chalk and some cloths. Now the deceased man is lying in it,
wrapped in a lot of cloths which will mummify him. He will be buried
in 1 or 2 weeks. All the time there was food and drinks (and loud
Saramaccan techno music) for all the people who came to greet the
family.

Today there was a group of 19 tourists (all (grand)children - on a
trip from Holland - of a Dutchman who owns another tourist lodge
nearby. They are staying 3 days in the neighbourhood. The owner of the
lodge over here is having a tough time, he had never so many tourists
at once. By the way, he’s the father of 39 children, three of which
are in my class.
I’m still waiting for my new smartphone sent to me by Vivian from
Belgium. Remember, the old one fell into the river! It’s not practical
to have to take out my simcard from my very simple spare mobile and
put it in my usb modem every time I want to read and send emails. And
now I temporarily cannot take pictures, listen to my favourite music
or streamed radio news, skype, have instant mails,

It’s going fine at school, as I learned to yell at the kids. The only
way to keep their attention for more than 2 minutes. Oh well, about 30
% seems to have a reasonable IQ. Or perhaps I’m wrong (I hope so).
Well, ever seen a 9 year old kid cleaning fish with a big sharp knife
in the river? How many of them will ever need what they learned at
school?

In my free time I quite enjoy myself. Yesterday (Friday) evening I
watched a film on my laptop (I copied 40 on my hard disk before I
left). I downloaded my weekly magazine and put it on my e-reader, so I
won’t be behind at my return. Kids come to visit me, especially at
lunch and dinner time, so I don’t have to wash my dishes, they lick
them clean. Not that are hungry, but my ‘exotic’ kitchen is a treat
for them. And today is my lucky day: Frits invited me to come to his
village to fetch 10 bananas and a papaya from his garden!